P. LUIZ DA CRUZ natural de Lisboa, e filho de Leonardo da Cruz, e Leonor Lopes. Vestio a roupeta da Companhia de Jesus em o Noviciado de Coimbra ao primeiro de Janeiro de 1558. e naõ a 2. de Dezembro como escreve o author da Bibliot. Societ. pag. 562. Foy insigne Humanista, excellente Poeta, e muito perito nos mysterios das Linguas Latina, e Grega. Pelo espaço de doze annos dictou Rhetorica, e Escritura Sagrada. No pulpito encheo as obrigaçoens de Orador consumado. Falleceo piamente no Collegio de Coimbra a 18. de Julho de 1604. Delle faz triplicada memoria o P. Franco Imag. da Virt. do Colleg. de Coimb. Part. 2. p. 621. Annus Glorios. S. J. in Lusit. p. 410. e Annal. S. J. in Lusit. pag. 185. n. 14. Nicol. Ant. Bib. Hisp. Tom. 2. pag. 25. col. 1. in urbe Conimbricensi adeptus fuit eloquentiae extemporalis, atque Appollineae Facultatis palmas. Crasso Hist. de Poet. Greci fol. 316. Fu predicatore famoso, e Maestro insigne de Lengua Greca, e Ebraica, interprete della Sacra Scriptura e Poeta di nobili fama. Bibl. Societat p. 562. col. 2. Poeta eximius, concionator egregius. Girardi Diario p. 46. Scriptore insigne. Joan. Soares de Brito Theatr. Lusit. Litter. lit. J. n. 30. Draud. Bib. Classica. Nicol. Ant. Bib. Hisp. Tom. 2. p. 25. col. floruit Latina eloquentia, maxime poetica, Graecaeque, & hebraicae linguarum notitia. Verteo elegantemente em diversos Metros Latinos.
Davidis Psalmi CL. Jngolstadij 1597. 12. Neapoli 1601. 12. Mediolani 1604. 12. Venetiis apud Societatem Venetam 1604. Matriti apud Ludovicum Sanches 1600. 12. Coloniae apud Gualterum 1612. 12. Fr. Luiz de Calatayud Religioso Trino fez a esta obra o seguinte elogio Interpretationem poeticam Latine in centum quinquaginta Psalmos in quinque libros distinctam, sive paraphrasim in qua Christianam pietatem cu admirabili poesis, & latinitatis dexteritate ita conjungit, ut nesciam quid prius mirer, linguae latinae peritiam, an venustos carminum modos, quibus legentem oblectat, an Christi zelum quem ubique personat dum Psalmorum germanos reddit sensus. O original desta obra se conserva na Livraria dos Padres Theatinos desta Corte no qual se deve observar que o Psalmo 104. está traduzido em duas diferentes Parafrazes, das quaes nenhuma se acha na Impressaõ de Madrid, e no fim tem hum Hymno á Cruz.
Tragicae, Comicaeque Actiones à regio Artium Collegio S. J. datae Conimbricae in publicum Theatrum. Lugduni apud Horatium Cardon 1605. Consta de quatro Tragedias das quaes a intitulada Sedecias, ou destruiçaõ de Jerusalem por Nabucodenosor se representou a ElRey D. Sebastiaõ quando acompanhado do Cardeal D. Henrique, e o Senhor D. Duarte visitou no anno de 1570. a Universidade de Coimbra, como escreve o Illustrissimo Cunha Cathalog. dos Bispos do Porto Part. 2. p. 343. A estas Tragedias faz o seguinte Elogio o P. Antonio Possevino Apparat. Sacer. Tom. 2. Quas ego perlegens fateor me, & multiformem Dei Sapientiam, & multitudinem ejus misericordiarum saepius collaudasse, qui quod peroptandum est in flagitiosorum Histrionum Comaediis ablegandis, rationem etiam hoc aevo monstraverit, quà omnis omnium hominum status juvari queat cum vera jucunditate. Res verò ipsae tam variae, atque multiplices adeò latine, & proprie, idque non soluta, sed ligata oratione enuntiatae indicant, quaenam inde ad excolendam etiam linguam promi queat utilitas.
Vida do Irmaõ Domingos Joaõ Coadjutor temporal da Companhia de JESUS . Conserva-se M. S. no Cartorio do Collegio de Coimbra como escreve o P. Franco Imag. da Virt. deste Noviciado pag. 621. e naõ no Archivo Romano como se lê na Bib. Societ. p. 562.
[Bibliotheca Lusitana, vol. III]