MANOEL BARBOSA naceo em a nobre Villa de Guimaraens a 16. De Agosto de 1546. Foraõ seus Progenitores o Licenciado Antonio Thomaz, e Catherina Barbosa filha do Doutor Manoel Barbosa Fisico do Cardial Infante, e de sua mulher Branca Gomez Bravo neta de Martim Gomez Bravo Fidalgo de Asturias. Desde a primeira idade deu claros argumentos do juizo, e capacidade de talento para comprehender as sciencias que practicou no largo espaço do tempo que viveo. Instruido nas linguas Latina, e Grega com a ultima perfeiçaõ frequentou a Universidade de Coimbra, e no estudo da Jurisprudencia Cesarea fez taes progressos a sua aplicaçaõ que ainda sendo discipulo era respeitado como Mestre. Deixando a Universidade continuou na penetraçaõ das mayores dificuldades de ambos os Direitos, e passando da especulaçaõ á practica exercitou o Officio de Advogado de Causas Forenses na Cidade do Porto, e na sua patria pelo largo espaço de trinta annos sendo o seu principal cuidado evitar dilaçoens nocivas, e gastos superfluos aos litigantes valendo-se muitas vezes da sua madura prudencia para pacificar animos litigiosos nos quaes dominava mais a paixaõ, que a justiça. Deste laborioso exercicio como prejudicial á sua conciencia timorata se retirou para a Quinta de Aldaõ situada junto de Guimaraens onde livre do tumulto das Causas se ocupava na liçaõ dos livros. Naõ lhe valeo este retiro para que a fama da sua litteratura o naõ habilitasse para Procurador da Fazenda Real em que o proveo ElRey D. Sebastiaõ a 6. de Junho de 1578. Foy casado com Izabel Vaz da Costa de cujo consorcio foy gloriosa produçaõ o insigne Agostinho Barbosa immortal gloria da Republica litteraria na multiplicidade de volumes com que illustrou o seu nome, e juntamente o de seu pay. Tresladou para hum sepulchro de marmore na Capella de Santo Thomaz do Convento de Guimaraens os ossos do V. Fr. Lourenço Mendes da Ordem dos Prégadores, e sobre elle se gravou o seguinte epitafio.
Hic sita Laurenti Mendes sunt ossa Beati. Nesta Capella instituhio hum morgado com quinze medidas de trigo com obrigaçaõ de seis Missas cantadas, do qual he hoje administrador seu parente Jeronimo Vieira de Castro em cujo poder se conservaõ diversos Volumes de Genealogia em que foy muito Versado Manoel Barbosa, e outros de sucessos historicos acontecidos no seu tempo onde mostra a sua erudita curiosidade. Falleceo na sua Quinta de Aldaõ em o anno de 1639. quando contava a provecta idade de 93. annos, e jaz sepultado na Capella de Santo Thomaz de Aquino do Convento de S. Domingos de Guimaraens. Celebraõ o seu Nome diversos Escritores, sendo os principaes seu grande filho Agostinho Barbosa de Potest. Episcop. Part. 1. Tit. 3. cap. 8. n. 4. magna erga Deum pietate, & vitae integritate memorabilis, qui ob insignes animi sui dotes rectitudinem, & summam in utroque jure, ac politioribus litteris peritiam à Philippo Hispaniarum Rege II. advocatus regius constitutus fuit quo in munere obeundo, atque aliis arduis negotiis sibi commissis cum summa integritate, & doctrinae laude versatus apud studiosos, & insignes viros non vulgarem sibi virtutis, & eruditionis laudem comparavit, & in Proaem. Decretal Tom. 1. n. 21. Doctissimus Parens meus quem non minus naturae, quam doctrinae meae authorem revereor; qui á primaeva adolescentia graecis, latinisque litteris peritissime imbutus. Vir sane probus, & integer, multijugaque virtute praecellens, antiquitatum, & historiarum cognitiones, atque utriusque juris adeo doctus avasit, ut Regis Advocati a Serenissimis Portagalliae Regibus Sebastiano primo, & Philippo Secundo honore fuerit insignitus. Joan. Soar. de Brito Theatr. Lusit. Litter. Lit. E. n. 2. Egregius Jurisconsultus. Carvalho Corog. Portug. Tom. 1. p. 80. Cuja fama sempre vivirà na memoria dos homens pelos volumes, que escreveo á Ordenaçaõ com que foy taõ douto nas letras, como antiquario, e dos Genealogistas o de mais credito.Gabriel Pereir. Decis. Decis. 46. n. 1. doctissimum, & studiosissimum. Crasso Elog. di Huom. Literat. Tom. 2. p. 256. Dottore insigne. Nicol. Ant. Bib. Hisp. Tom. 1. pag. 263. col. 1. Vir fuit certe immensa lectione, &plurimorum operum artifex. D. Ant. Caet. de Souz. Apparat. á Hist. Gen. da Cas. Real Portug. p. 70. §. 53. Foy hu dos mayores Letrados do seu tempo. D. Franc. Manoel Cart. dos Author. Portug. escrita ao Doutor Themudo. Capassi Hist. Philosoph. pag. 353. e Fr. Luiz de Souza Hist. de S. Domingos da Prov. de Portug. Part. 1. liv. 4. cap. 17. Por deligencia de seu filho Agostinho Barboza se publicaraõ as obras seguintes onde no 1. Tomo se vê o retrato de Manoel Barboza animado com este epigramma.
Barbosae effigiem refero Emmanuelis. In illa
Et fórma, & facies sunt tibi nota senis;
Septenos decies postquam compleuerat annos
Natalis repetens tempora a prima sui.
Haec variis dispersa locis, quae scripserat olim
In lucem prodeunt nati operata manu.
Sahio o 2. Tomo antes do 1. com o seguinte titulo.
Remissiones Doctorum ad contractus, ultimas voluntates & delicta spectantes in lib. IV., & V. Constitutionum regiarum Lusitaniae. Olyssipone apud Petrum Craesbeeck 1618. fol.
Remissiones Doctorum de Officiis publicis, Jurisdictione, & ordine judiciario in earumdem lib. I. II. & III. cum concordantiis utriusque Juris, legem Partitarum, Ordinamenti, ac novae recopilationis Hispanorum. Accessere castigationes, & additamenta ad Remissiones praedictas. lib. IV. & V. ibi per eumdem Typ. 1620. & ibi apud Antonium Crasbeeck de Mello 1681. fol. 2. Tom. & Conimbricae apud Benedictum Seco Ferreira 1730. Nesta Impressaõ se lhe acrecentaraõ a conferencia dos Titulos das Ordenaçoens que ja fora impressa, e a recopilaçaõ das Ordenaçoens que pendem das Concordatas, e os Privilegios dos Capellaens mores com annotaçoens feitas pelo Doutor Manoel Moreira de Souza. fol. & ibi apud Michaelem Rodrigues 1732. fol. com addiçoens do Doutor Francisco Xavier dos Santos da Fonceca. Desta obra diz o Doutor Gabriel Pereira de Castro Decis. Decis. 83. n. 1. cujus indefessus labor nunquam satis laudatus erit, qui cum longa rerum experientia, & fori exercitatione improbum laborem mira industria copulavit, dignus quidem ut non exigvo praemio ab invictissimo Principe cumuletur nisi commune fatum, quod studiosis semper invidit, obstitisset. Familias do Reyno de Portugal, e Noticias historicas. fol. 2. M. S. Notas ao Nobiliario do Conde D. Pedro. M. S.
Destas duas obras se lembra o Padre Souza Apparat. á Hist. Gen. da Cas. Real Portug. p. 71 § 53.
Livro da Armaria deste Reyno com os escudos illuminados fol. M. S. Desta obra faz mençaõ Joaõ Franco Barreto Bib. Portug. M. S.
[Bibliotheca Lusitana, vol. III]