AGOSTINHO BARBOSA, hum dos mais famosos varoens, que produzio Portugal para credito, e ornato da Republica Litteraria. Naceo na celebre Villa de Guimaraens a 17 de Setembro de 1590 sendo filho do Liceniadi Manoel Barbosa, que ilustrou as Leys do Reyno com doutos comentários, de quem em seu lugar se fará distincta memoria, e de sua mulher Isabel Vaz da Costa. Como a natureza queria formar nelle hum monstro de Sabedoria se antecipou a ornallo de juízo penetrante, memoria tenacíssima, comprehensaõ prodigiosa, e engenho admirável, cujos dotes de tal sorte brilharaõ na idade pueril, que seu Pay com exemplo nunca visto lhe ensinou primeiramente falar a língua Latina, que  materna, percebendo com tal velocidade os  primores daquele idioma, que com pasmo, e admiração dos seus Veteranoos professores, quando ainda naõ contava quinze anos, publicou hum Vocabulario Portuguez, e Latino igualmente douto, e fácil para a instrucçaõ da Gramatica Latina. Deixada a Patria passou a Coimbra mais para ensinar, que para aprender, onde aplicando.-se ao Direito Cesario, e Pontificio pelo espaço de dez anos, graduado nestas Faculdades para claro argumento de que sempre fora Mestre, e nunca discípulo publicou as doutíssimas Remissoens ao Concilio de Trento, cuja obra foy recebida com tanto aplauso pelo Orbe Literario, que em diversas partes delle se vio reproduzida em multiplicadas ediçoens. Ambicioso da communicaçaõ de Varoens Sabios imitando a Pythagoras, e Plataõ, que com largas peregrinaçoens buscaraõ este erudito comercio, discorreo pelas famosas Universidades de Italia, França, e Alemanha, onde teve tantos admiradores do seu profundo talendo, quantos eraõ os que com elle practicavaõ, como foraõ Martinho Bonacina, Joaõ Antonio Massobria, Juliano Viviano, Belchior Lotterio, Antonio Ricciolo, Felix Contelorio, Mario Antonino, Sigismundo Scacia, e Estevaõ Graciano contrahindo com elle todos estes celebres Varoens a  mais estreita amizade, ou fosse pella docilidade do genio, ou pela sympatia da sciencia. Mayores veneraçoens alcançou em Roma, que como cabeça do mundo soube conhecer com mais viva penetração a profundidade das suas letras. Declarouse seu Mecenas o Cardial Joaõ Garcia Mellino, e para de algum modo premiar o seu merecimento lhe alcançou da Santidade de Urbano VIII a Thesouraria mór da Collegiada de Guimaraens em que foy provido tendo alargado a Abbadia de Mentrestido. Naõ permitio a Curia, que estivesse para seu beneficio ociosa a capacidade de taõ grande homem, e para este fim sendo Prothonotario Apostolico foy eleyro Censor de livros, e Consultor da Sagrada Congregaçaõ do Index. Era taõ clara a fama do seu nome, que chegando os seus eccos à noticia do Duque de Saboya Carlos Manoel o chamou de Roma, offerecendolhe generosos donativos para que fosse habitar na sua Corte. Semelhante obsequio lhe fez a Republica de Veneza, mandando aos seus Embaixadores Frãcisco Cornaro, e Joaõ Justiniani, que o conduzissem em sua companhia no anno de 1634 para ilustrar como Mestre a sua Universidade. Naõ foraõ poderosas todas estas persuasoens authorizadas com a eficácia de taes Principes para que deixasse Roma, onde preferindo o estudo à convenienia passava taõ falto dos bens da fortuna, como abundante dos dotes da natureza. Habitava em huma casa humilde contigua ao Convento dos Religiosos Minimos onde comia huma só vez no dia. A summa pobreza, que o reduzia a tanta abstinência, lhe negava com que pudesse comprar livros para adiantar as suas doutas composiçoens. Para reparo desta falta taõ nociva ao progresso dos seus estudos, tinha contrahido pela innocencia da sua vida, e afabilidade do seu genio amizade com todos os Livreiros, em cujas casas estudava desde a menhaã até à tarde, donde voltando para a sua, era tal a tenacidade da memoria, que naõ somente levava nella fixas as opinioens, e resoluçoens dos Doutores, que lera, mas ainda o numero das paginas, e dos parágrafos dos livros onde estavaõ. Na diuturna assistência, que por duas vezes fez em Roma, como experimentasse a fortuna pouco favorável aos seus desígnios passou a Madrid para com a mudança da terra melhorar o estado. Nesta Corte apresentou á Magestade de Filippe IV hum douto Memorial, em que relatava com grande sinceridade os relevantes serviços, que tinha feito tanto em obsequio da Igreja, como da Monarchia, pelos quaes esperava adequada remuneração da liberalidade Real. Atendendo Filipe IV a taõ altos merecimentos o nomeou em 26 de Fevereiro de 1648 Bispo de Ughento no Reyno de Napoles sufragâneo do Arcebispado de Otranto. Tanto que recebeo a noticia desta dignidade partio para Roma, onde na Igreja de N. Senhora do Populo foy Sagrado pelo Cardial dela Cueva em 5 de Abril do mesmo anno. O cuidado das suas ovelhas o chamou com toda a brevidade para que entrasse no Bispado em 10 de Mayo de 1649 onde desempenhou as obrigaçoens de vigilante Pastor, visitando toda a Diocese, e reformando os abusos, que pela inercia de outros Prelados se tinhaõ escandalosamente introduzidos. Nas horas vagas do ministério pastoral continuava suas composiçoens com indefessa applicaçaõ para com ellas utilizar a republica litteraria. Porém quando parecia, que era mais necessária a sua duração, foy accommetido de huma leve infermidade, que degenerando em mortal o avisou de ser chegado o termo da sua vida. Preparouse para esta luta com as armas dos Sacramentos, e recebidos com summa piedade espirou às sette horas da noute no seu Palacio Episcopal em 19 de Novembro de 1649 quando contava 60 annos de idade. O seu cadáver foy sepultado na Cathedral junto da Capella mír, em cujo mausoleo tem gravado o seguine epitáfio composto por seu Irmaõ Simaõ Vaz Barbosa Conego de Guimaraens. D.O.M. Augustino Barbosa J. C. pátria Lusitano ex urbe Uimaranensi; Emmanuelis Barbosa J. C. celeberimi, & in Regno Lusitaniae Regi Procuratoris filio. Ingenio, doctrina, eruditione, discendi cupiditate libris etiam in adolescentia editis admirabili, qui Romae Pontificij Juris volumina viginti duo, de Jure Civili dedit in lucem octo, alia posthuma reliquit edenda; qui que ab Urbano VIII Vimarensis Ecclesiae Thesaurarius, à Philippo IV Rege Catholico ob eximia merita, doctrinaeque famam ad Episcopatum Ugentinum; ab Innocentio X magnis cum laudibus approbatus, non sine dolore maestissimorum hominum, omniumque suorum fletu intra curae pastoralis annum extinctus est anno salutis humanae MDCXLIX aetatis suae LX die XIX Novembris. Vivet in futurum fama virtutum, et in suorum operum aeternitate sempre immortalis. Simon Vasius Barbosa Vimarensis Canonicus germanus frater amantíssimo fratri tamquam parenti cum lacrymis posuit anno Domini MDCLI. Este foy Agostinho Barbosa, cuja memoria será celebre nos fastos da eternidade merecendo pela sua sciencia os aplausos dos Pontifices, Monarchas, e Varoens mais famosos da Republica literária. A Santidade de Urbano VIII além de o ennobrecer com hum breve passado em 18 de Agosto de 1626 em que lhe louvava as suas obras, fazia dellas taõ particular estimação, que no primeiro dia, que lhe beijou o pé o Marquez de Castello Rodrigo Embaixador de Philipe IV o levou à Camara onde dormia, e nella lhe mostrou as suas obras como a mais preciosa alfaya daquele aposento. ElRey Catholico quando o nomeou Bispo, lhe engrandeceo a sua virtude, letras, e vida exemplar, esperando de taõ sublimes sotes, que seria a Igreja perfeitamente regida. Os Bispos de Françam Italia, e Catalunha obrigáraõ com Constituiçoens Synodaes aos seus Cleros, que para se fazerem dignos Ministros do Altar, estudassem somente pelas suas obras. Leaõ Allatio Appes Urban., pag. 530 lhe chama doctissimum, & in Canonicis quaestionibus decidendis, ac rebus Ecclesiasticis versatissimum. Miguel Joaõ de Vimbodi in Med. Amim. Vir raris doctrinae ornamentis excultus, cujus ingenij candorem assiduumque in scribendo studium saepius nos experti, variaq ipsius opera Orbi proposita ad pasteritatem non ingrata testabuntur. Joan. Nic. Erithraeus, alias Joan. Victorius de Rossi in Pinacoth. Vir. illust. Memoria erat summá, singular, incredibili; haec erat illi pro Bibliotheca, imo haec omnes omnium Bibliothecas superabat. Fr. Lud. À Concept. in Exam. Verit. Theol. Moral. Tract. 3 part., cap. 2. Corollar. 1 n 1 Doctor Sapientissimus. Lourenç. Gracian. No Critic., part. 1, Cris. 11. Dió fortuna un reves de pobreza a un Augustin Barbosa, y otros hombres, quando deviera hazerles Mercedes. e part. 2, Cris. 12. Com estas penas de Fenix escrivieron Baronio, Bellarmino, Barbosa &c. D. Franc. Moren. Porcel no Retrat. de Manoel de Faria, e Sous. & 75. Celeberrimo Doctor, e Illustrissimo Obispo. D. Joaõ Castello Sotom. in Tom. 7 de Tertiis cap. 41 n 179. Agnoscimus manque eum summo labore, & ingenti cura, & deligentia tam in aliarum rerum commentariis, quám in cumulandis omnium facultatum authoribus, totiusque júris Canonici decisionibus, atque ex illis conclusionibus deductis ad summam quamdam reducendis, & exornandis magnum reipublicae beneficium, universamque omnium utilitatem se habuisse. Theophilus Raynaud. in Breviar. Christ. Chronolog. Classe Ult. insignis Augustinus Barbosa. Luiz Muñós Vid. de Fr. Luiz de Granad., lib. 3, cap. 7 conocido por sus muchos y doctos escritos. Julius Vinfodinus in Rep. Can. Cap. Sup. Spec. de Magistrat., part. 2 n 82. Augustino Barbosa studiosi omnes, atque universa respublica litteraria propter rarum, & admirabile ejus ingenium, summamque in scribendo dexteritatem plurimúm debet, qui nn inanis tituli gloria ductu, sed communi utilitatis commodo inflamatus maxima nominis celebritate per plure anos absque ulla usqe huc honestissimorum suirum laborum remuneratione in suis libris edendis plurimúm insudavit, & utiliter laboravit. Ughello Ital. Sacr., rom 9, pag. 149 sub tit. Episcop. Uxentin. Scriptis suis, & libris editis Christiano Orbi celeberrimus omniumque existimatione praeclarus. Albert. Aldan. in Comp. Can. Dec., cap. 3 n 21. Vir doctissimus, qui feliciter in Romana Curia me ibi tunc degente in diversisque Italiae partibus quam plurima suo ingenio dignissima universis idemtidem utilissima opera indefesso studio elaboravit, & in lucem edidit. Contelor. de Canonis. Sanct., cap. 15 n 15 eruditissimum o apelida. Salgad. de Retent. Bullar., part. 2, cap. 30 n 45 in suis singularibus, multisque commentariis in lucem editis, & edendis. D. Laurent. Ramir. del Prad. in Allegat. de Praeced. D. Petri sw Vivenc. e Villa Gom. in Concil. S. Cruc. N 8. Augustinus Barbosa nulli in componendis, & dirigendis Jurisprudentiae rebus secundus; e em o n 73 in Glos. Doctissimus August. Barbosa indefessi laboris, & exanthlatae eruditionis Magister. Macedo in Lusit.. Infulat., pag. 110 Magni  nominis Jurisconsultus. Fr. Manoel da Esper. Hist. Seraf. da Provincia de Port., part. 1, liv. 1, cap. 49 n 4. Doutor insigne. Lud. Jacob. a Santo Carol. in Bibliothec. Pontif., lib. 1, Lit. G. Auctor percelebris. Joan. Soar. de Brit. in Theatr. Lusit. Litter., let. A n 138. Vir plane scribendo inexhaustus, & indefessus, & hac parte tum etiam scriptorium method, Stilique nitore, ac facilitate cum celebrioribus aevi cujusque merito componendus. Fuit enim hujus aetatis portentum, & júris antesignanus, omnique laude maior. Lourenço Crass. Elog. d’Huom. Litterat., part. 2, pag. 256. Niegar non si dee ad Agostino quella gloria, ch’é douta alle sue fatiche, al suo mérito. Poiche indubitabilmente affermar si puo ch’egli tra moderni Canonisti habbia occupato il primo luogo. O Padre Agostinho de Castro da Companhia de JESUS, orando nas suas Exequias disse com eloquente energia. Si al numero de los escritos corresponde e delas luzes, mas rayos tendrá el rostro del D. Agustin Barbosa, que los podemos contar al Sol. Veinte y uno tomos de diferentes, e gravíssimas matérias dexó estampadas, doze acabadas para estampar que seran póstumos todos,  hazen treinta, y três, que siendo superiores alos mas en los aciertos lo sone n el numero a todos, pues ninguno escritor há tenido la Iglesia, que le haya dado tantos. Diezysiete dexo há quatro siglos el Angelico Doctor Santo Thomaz; veinte y quantro dos siglos há el Abulense; en este siglo mas fértil destes frutos estampó dela Theologia Escolastica veinte y uno el Padre Suares; de controvérsias contra hereges diezisiete Jacobo Grethsero; dela exposicion de toda la Escritura Sagrada viente y uno Cornelio Alapide; pero ni en este siglo, ni en los passados há havido quien legue a treinta y três. Nic. Ant. in Biblioth. Hisp., tom. 1, pag. 135. Plane libris suis Jurisprudentiam, & Canonum Sacrorum Studiosos mire instruxit, ut pro integra Bibiotheca Pontificij saltem Juris unus Barbosa deservire posse videatur. Francisco Leitaõ Ferreira. Not. Chronol. da Univ. de Coimbr., pag. 121 n 292 lhe chama celebre, e pag. 570 n 1207 insigne. Souza de Maced. Flor. de Espan., cap. 2. Excel. 1 letr. G doutíssimo. Manoel de Far. e Sous. no Catal. dos Auth. Portug. cujo Original tivemos em nosso poder, e he muito mais difuso, e totalmente diferente do que imprimio no Epitom. das Hist. Portug., part. 5, cap. 15 fallando de Agostinho Barbosa diz: Tiene escrito muchos volumenes en derecho, que son alivio delos Jurisconsultos. Carvalho Corog. Port. Tom 1, Trat. 1, cap. 18. Naõ he necessário para encarecer suas letras mais, que nomeallo, e fica conhecido, naõ só em Portugal, mas em todo os Reynos estranhos, onde se estimaõ os seus livros assim no secular, como no Ecclesiastico, pela reputação da sua doutrina. Capassi Hist. Philos., p. 453. Brentan. Epitom. Chronolog. ad. an. 1649. Souza no Cathalog. Hist. dos Bisp. que tiveraõ Diecese for a deste Reyno, pag. 105. Simon Biblioth. Historiq. des Autheurs du Droit.,tom 1, pag. 33 e Fr. Bento Jeronymo Feijoo Theatr. Crit., tom 4, Disc. 14 n 11 onde segue a errada opinião de alguns escritores, de que as primeiras obras que produzio Agostinho Barbosa, naõ eraõ suas, mas de seu Pay Manoel Barbosa. Cathalogo das obras impressas: Dictionarium Lusitano-Latinum. Braccharae Augustae apud Fructuosum Laurentium de Basto, 1611 fol. Foy dedicado a D. Fr. Prudencio do Sandoval Bispo de Tuy. Remessiones Doctorum in varia loca Concilij Tridentini. Ulyssipone apud Petrum Craesbeeck, 1618, 4. Toleti, Brixiae, 1620. Antuerpiae, e Lugduni in 8 & ibi apud Laurent Durand, 1642 fol & 1657 fol & ibi apud Anissom et Possuel 1721 fol. Venet. per Dominic. Lovisa 1726 et ibi per eumdem 1735 fol. Castigationes, additamenta, & Remissiones Parentis sui in Ordinat. Regias Lusitanas. Ulyssipone apud Petrum Crasbeeck 1620 fol. Desta obra confessa o Licenciado Manoel Barbosa ad lib. 4. Ordinat. Tit. 97 n 4 que grande parte della compuzera seu filho Agostinho Barbosa. Nostras lucubrationes miro ordine disposuit, multa addidit, & quaestionum, quas remissive collegebam, iterum Doctores percurrens dúbia aperuit, & obscura explanavit. Remissiones Doctorum de dictionibus, et clausulis. Romae per haeredes Bartholamaei Zanneti, 1621, 4. De Officio, et potestate Episcopi tripartita descriptio. Romae typis Ver. Camer. Apostol. 1623 fol et Paris. Apud Michael. Sonium 1625 fol. Venetiis per Guilielm. Facciotum 1639, 4 et Lugdun apud Laurent. Durand 1628 fol, 2 Tom cum additam ibi apud Philip. Borde, Laurent. Arnaud. Et Claud. Rigaud 1650fol e pelos mesmos 1656 fol & ibi sumptibus Anisson, & Possuel 1724 fol 2 Tom. Venet. apud Dominicum Louisa 1726 fol e tibi per eumdem 1735 fol. Depois com o titulo: Summae Apostolicarum Decisionum. Lugdun apud Patrum Philip. Borde, & Laurent. Arnaud 1645 et 1658. Genevae apud Joan de Tournes 1650, fol & Lugdun apud Anisson et Possuel 1722, fol. Collectanea Doctorum, qui in suis operibus varia loca Concilij Tridentini incidenter tractarunt. Lugd apud Laurent. Arnaudd 1634. Iterum multis Doctorum allegationibus, ac ipsius texto exornata ibi 1641, fol & ibi apud haered. Post. Borde, & Arnaud 1645 & ibi per cosdem 1657 fol. Vallisoleti apud Hieronym. Morillo 1621, 4. Collectanea Doctorum tam venetum, quám recentiorum in Jus Pontificium Universum in quatuor Tomos divisa. Romae apud Impressores Camer. Apostol. 1626 e 1629 fol. Lugd apud Laurent Durand 1636 fol 5 Tom & ibi apud haered Philip. Post. Borde, & Arnaud. 1650 e 1656, 6 tom in fol & ibi sumptibus Anisson, & Possuel 1716 fol 6 tom & Venetiis apud Dominicum Lovisa 1722 fol & ibi per eumdem 1735 fol. Selectar Juris Universi interpretations addendae Collectaneis Doctorum super quinque prioris Decretalium libros. Romae apud Franciscum Corboletum 1626 fol Lugd apud haeredes Prost. Bord, & Arnaud 1648 & per eosdem 1656 fol. Collectanea Doctorum in Jus Civile Universum in duos tomos divisa. Primus continet Collectanea in três priores libros Codicis. Secundus Collectanea in quartum, & quintum ejusdem Codicis. Lugd apud Grabrielem Boissat 1638 & ibi per haeredes Prost. Borde, e Arnaud 1648 & ibi per oesdem 1657 & 1660 fol & ibi sumptibus Anisson, & Possuel 1720 fol 2 tom & Venet apud Dominic. Lovisa 1726 & ibi per eumdem 1735, fol. Memorial a la Catholica, y Real Magestad de Filipe IV sobre la remuneracion de sus estúdios tambien logrados en utilidade publica com la impressoin de veinte y un tomos en las facultades de Camones, y Leys muchas vezes sacados à luz en diversas partes de Europa. Madrid en la Imprenta Real, 1640, 4. Repertorium Juris Civilis, & Canonici ex variis Augustini  Barbosae scriptis collectum. Lugd sumpribus Joan Antonii Huguetan, & Guillielmi Barbier 1668, fol. Esta obra sahio posthuma por deligencia de seu Irmaõ Simaõ Vaz Barbosa. Compoz Agostinho Barbosa doutíssimas Allegaçoens contra Balthesar Dias da Fonseca, que repugnava pagarlhe a pensaõ da Thesouraria mór de Guimaraens, que nelle tinha renunciado, cuja controvérsia durou o largo espaço de quatorze anos, sendo as principaes as seguintes, que todas vimos: Allegatio Juris uná cum summario scripturarum in Sacra Rota productarum in própria causa Bracharensis Regressus, dive ingressus ad Thezaurariam. Romae apud Franc. Caballum, 1630, fol. Por el Doctor Agustin Barbosa com Balthezar Dias de Afonseca sobre el valor de los mandatos, sentencias, Censuras, y sequestros del Auditor dela Camara Apostolica, y Sagrada Rota de Roma, fol sem lugar, e anno da impressaõ. Bracharensis Regressus, sive ingressus ad Thezaurariam in fol sem lugar nem anno da edição. Informaciones en hecho y derecho en la causa dela pension y regresso que el Doctor Agustin Barbosa tiene canonicado ala Thesoraria mayor dela Colegial de Guimaraens contra Balthezar Dias da Fonseca intruso. Madrid en la Imprenta Real, fol. Verdadera informacion en la causa del Doctor Agustin Barbosa com Balthezar Dias da Fonseca intruso sobre la Thezoraria dela Colegial de Guimaraenss com el derecho en que se funsa la justicia de su pertencion, y com las razones, conveniências, y particulares respetos, que obligan precisamente a que remita esta Causa a quien toca, y se obstengan los seglares del conocimiento della. Escrita en Madrid a 22 de Setembro de 1638, fol. Naõ tem anno da impressão. Por el D. Agustin Barbosa com Balthezar Dias de Afonseca sobre se hade tener efecto al auto de fuerça dado en esta causa por el Jues dela Corona Real del Puerto en que  mandó remitirla al Ordinario, y alçar las censuras en la Declaratoria que puso el executor delas letras Apostolicas de pension el dicho Balthezar Dias por nó haver pagado ciertas pensiones decursas dentro en el termino que se le señáló. Madrid por Andres de Parra. 1654, fol. Alegacion de derecho sobre la Nulidad del matrimonio de D. Lorença de Cardenas com D. Francisco Orense Manrique, fol. Naõ tem lugar, anno, ou nome de Impressor. Obras, que se naõ imprimiraõ, das quaes já prontas para a impressaõ está o cathalogo no Collectanea Doctorum tam veterum, quám recentium in Jus Pontificium. Ramae apud Typog. Ver. Camer. Apostoliae 1626, no principio; e no Memorial que fez a Filippe IV, pag. 39 vº e saõ as seguintes: Collectanea in 6, 7, 8 & 9 lib. Codicis, fol. Collectanea in 10, 11 & 12 posteriores libros Codicis, fol. Collectanea in Authenticorum feudorum, & Institut libros, fol. Collectanea in libros 12 priores Digesti Veteris, fol. Collectanea in alios libros 12 posteriores ejusdem Digesti Veteris, fol. Collectanea in libros septem Priores Digestorum Juris Caesarei secundae Partis, quod vulgo Informatiatum dicunt, fol. Collectanea in alios septem posteriores ejusdem Infortiati libros, fol. Collectanea in Digestum novum, fol. Canonicarum Repetionum libri duo, in quibus difficiliores Juris Pontificij Decretales enucleantur, interpretanturque, fol. Vota Decisiva Canonica Tom. secund, fol. Commentaria in Ordinationes Regias Lusitanorum cum concordantiis utriusque Juris, Legum, & statutorum aliarum Provinciarum in quibus novae circa Officiorum creationes, judiciorum ordinem, contractuum, ultimarum coluntatum, & delictorum matérias plura cumulantur, decidunturque nostris, & alienigenis perutilia, & necessária, fol.

 

[Bibliotheca Lusitana, Historica, Critica e Chronologica, vol. 1]

 

AGOSTINHO BARBOSA, Formado em ambos os Direitos pela Univ. de Coimbra, um dos mais famosos varões que produziu Portugal para credito e ornato da republica litteraria, como diz o Abbade de Sever na sua Bibl. Discorreu pelas principaes universidades da Europa, e residiu por alguns annos em Roma, sendo a final nomeado Bispo de Ughento no reino de Napoles. – N. em Guimarães a 17 de Setembro de 1590, filho do distincto jurisconsulto Manuel Barbosa, e m. no seu bispado a 19 de Novembro de 1649. – Alem das numerosas obras de jurisprudencia civil e canonica em latim, cujo catalogo póde ler‑se no tomo I da Bibl. Lusit., escreveu a seguinte:

74) (C) Dictionarium Lusitanico‑Latinum. Braccharae Augustae, apud Fructuosum Laurentium de Basto 1611. fol. Consta primeiro de 80 pag. não numeradas, a que segue a numeração por columnas de 1 até 1208, equivalendo a 604 pag.; e no fim vem um «Vocabulario geographico» que occupa 15 pag.

«Este vocabulario composto e publicado quando o auctor contava apenas vinte e um annos de edade (Diogo Barbosa por uma das suas usuaes, bem que desculpaveis inadvertencias diz quinze) é entre os da nossa lingua o mais copioso de todos, segundo certifica o P. Bento Pereira no rosto do seu Thesouro da Lingua Portugueza.» Não tenho noticia de que jámais se reimprimisse, e os poucos exemplares que d’elle appareciam á venda corriam ainda não ha muitos annos, pelo preço de 3:000 a 4:000 réis, em bom estado de conservação. Hoje têem decrescido de valor, e chegam pelo maximo de 1:920 a 2:400 réis. Escreveu mais o sobredito A. Barbosa em castelhano a seguinte, que é de grande raridade e por isso a menciono, posto que d’ella não tenha visto até agora algum exemplar:

75) Sumario de la vida y milagros de S. Filippe Nery, fundador de la Congregacion del Oratorio; razon de su instituto y empleos de los sacerdotes de que la dicha Congregacion se compone. Sem logar nem anno de impressão. Em 8.º Diz o Abbade de Sever que tinha em seu poder, e guardava com grande estimação um exemplar.

 

[Diccionario bibliographico portuguez, tomo 1]